woensdag 28 augustus 2013

er valt nog veel te leren

Enige tijd geleden schreef ik een blog met de titel: "wat valt er nog te leren..."  Zoals je uit de titel van deze blog kunt zien is mijn conclusie dat er nog veel te leren valt.
Leren is leuk, leren is fun, dat zie je al bij hele kleine kinderen. Als een kindje geleerd heeft te lopen dan verschijnt er een big smile op het gezichtje en die gaat voorlopig niet weg. Het kindje geniet van wat het geleerd heeft. 

Dat zouden wij ook moeten doen: weer genieten van leren.

Leren is ook "zich iets eigen maken" en dat heeft te maken met eigenaarschap. Als je geen eigenaarschap voelt over hetgeen je leert (of moet leren) dan beklijft het niet, dan ben je het geleerde zo weer vergeten en heeft de hele les, cursus of leergang geen nut gehad. Dit zie je vaak op scholen en dan niet alleen bij de leerlingen of studenten maar ook bij de leraren. Zij moeten bijscholen, trainen, conferenties bezoeken en noem maar op, dit kost ontzettend veel (onderwijs) geld en tijd. Echter uit onderzoek blijkt dat deze bijscholingen en conferenties weinig tot niets bijdragen aan de onderwijspraktijk. Waar ligt dat nu aan? Mijns inziens omdat de leraren geen eigenaarschap voelen over hetgeen ze daar zouden moeten leren, hierdoor maken ze zich de geboden stof niet "eigen" en kunnen ze deze daardoor ook niet delen (Iets wat niet van jezelf is deel je niet!!).
Voor mijn promotie heb ik onderzoek gedaan naar het fenomeen dat in docententeams vaak innovaties niet "landen", er worden plannen gemaakt maar die worden vaak niet uitgevoerd of maar half en men begint alweer aan andere plannen. Hierdoor is het onderwijs "innovatiemoe" geworden. In mijn proefschrift ga ik hier dieper op in. 

Hoe kun je nu bewerkstelligen dat je wél eigenaarschap voelt over hetgeen je leert of wil leren. 
Dat begint bij de informatie die je krijgt. Je moet deze informatie op een goede manier aangeboden krijgen en hierover feedback kunnen vragen aan de aanbieder (zoals "bedoel je dit?" of "Oh, dat staat er"). Dit noem je datafeedback. Aan de hand van deze feedback ga je de informatie zelf interpreteren en hieruit consequenties trekken. Dan ontstaat er betrokkenheid bij die informatie en die data en dan kun je gaan leren als individu, als team, als collega's als leraren en leerlingen. Met andere woorden je gaat professionaliseren en hierdoor vinden er gaandeweg ook innovaties plaats. Bij leren gaat het altijd om iets nieuws. (iets dat je al kent of weet hoef je niet meer te leren). 

Figuur 1: samenhang tussen de verschillende processen die een rol spelen
 bij innoveren en de rol van informatie daarbij.


Professionaliseren
Professionaliseren is niets anders dan samen of collectief  leren (Verbiest, 2002, 2004), je professionaliseert nooit alleen, altijd in teamverband. Daarbij is collectief leren noodzakelijk om gewenste onderwijsvernieuwingen te kunnen realiseren (Teurlings & Uerz, 2009). Door Castelijns, Koster en Vermeulen (2009) wordt collectief leren gedefinieerd als gezamenlijke processen die leiden tot gezamenlijke opbrengsten. Dit als onderscheid met individuele leerprocessen die leiden tot individuele opbrengsten. Door collectief te leren ontwikkelt een team verbondenheid.

Collectief leren
Er zijn meerdere leercycli, zoals de bekende PDCA cyclus, maar om collectief te leren is de collectieve leercyclus van Castelijns et al. (2009) een goed  voorbeeld van een model om zo'n proces vorm te geven. Dit model bestaat uit de volgende zes stappen (zie figuur 2).

  1. Ambitie ontwikkelen
  2. Informatie verzamelen
  3. Informatie interpreteren
  4. Consequenties verbinden
  5. Actie uitvoeren
  6. Product en proces evalueren
Het team begint doorgaans met het formuleren van een of meerdere ambities. In stap 2 worden informatie aangeboden of gedeeld over het onderwerp uit de ambitie.. Door middel van discussie wordt in stap 3 deze informatie geïnterpreteerd (betekenis verlenen, eigenaarschap). Hierna worden er consequenties verbonden aan die interpretaties door het maken van stappenplannen en het bevorderen van de uitvoering daarvan door het benoemen van een tijdpad en het verdelen van de taken. Stap 4 uit de cyclus is het uitvoeren van de plannen (acties). Het proces en product moeten worden geëvalueerd (stap 5) en leiden tot het formuleren van nieuwe ambities (stap 6).
De interventies zijn gericht op het doorlopen van de hele cyclus, immers pas als de cirkel volledig doorlopen is, heeft er daadwerkelijk verandering in de praktijk plaatsgevonden en kan er van die veranderingsprocessen worden geleerd. Of een interventie al dan niet is geslaagd, wordt afgemeten aan de mate waarin de stappen van de cyclus daadwerkelijk zijn afgerond en een nieuwe cyclus begint.
De cyclus uit figuur 2  is een poging om collectief leren systematisch in gang te zetten. Door de cyclus te doorlopen ontwikkelt het team een collectief proces van verandering en professionalisering.


Figuur 2. Integrale methodiek voor collectief leren in organisaties (Castelijns, Koster & Vermeulen, 2009)


Indien U meer wilt weten over deze methodiek of eens een training met uw team wilt doorlopen om écht samen te leren en eigenaarschap te voelen over de innovaties van uw school, neem gerust contact met me op via info@cc-onderwijs.nl of via mijn website cc-onderwijs.nl

Bronnen
Castelijns, J., Koster, B., & Vermeulen, M. (2009). Vitaliteit in processen van collectief leren, samen kennis creëren in basisscholen en lerarenopleidingen. Antwerpen: Garant. 
Goes-Daniëls, M. (2011). Competent gemonitord. Van constructie van een CGO-monitor tot co-creatie binnen het middelbaar beroepsonderwijs in Nederland. Dissertatie. Heerlen: Open Universiteit.
Teurlings, C. & Uerz, D. (2009). Professionalisering van roc-docenten: zoeken naar verbinding. Tilburg: IVA.
Verbiest, E. (2002). Collectief leren in schoolorganisaties. Tilburg: Fontys Hogescholen.
Verbiest, E. (2004). Samen wijs. Bouwstenen voor professionele leergemeenschappen in scholen. Apeldoorn: Garant.



donderdag 22 augustus 2013

Syrie, China, vakantie en weer thuis

Elke week een blog schrijven is een mooi streven maar soms mis je gewoon de inspiratie om iets op te schrijven. Waar moet het over gaan? Altijd over onderwijs (want daar gaat je onderneming over) of over de zaken die je ook in het dagelijks leven bezig houden zoals een gifgasaanval in Syrie of een aardbeving in China waar niemand in onze wereld zich druk over lijkt te maken. Een onderzoek door de VN wordt tegengehouden door Rusland en China. Boeit het deze landen dan niet wat met de mensen in Syrie gebeurt? Ik vind het triest....
Het is sowieso onvoorstelbaar dat het ene deel van de bevolking in een land het andere deel uitmoordt maar we hebben het al zo vaak gezien dat we er met zijn allen murw van zijn geworden en toch.... We kunnen in ieder geval proberen onze kinderen zo op te voeden dat ze niet alleen kijken naar wie er hetzelfde als henzelf is en alleen daar mee omgaan maar zeker ook de verscheidenheid in mensen waarderen en het leuk vinden om nieuwe (lees andere of andersoortige) mensen te ontmoeten en te waarderen.
Waarom gaan we op vakantie? Omdat we het leuk vinden dat de mensen daar anders praten, koken, eten, gekleed zijn en we genieten daar met volle teugen van. Waarom vinden we diezelfde mensen dan vreemd als ze in ons eigen land op bezoek zijn of op zoek zijn naar vrede of vrijheid.
Als we onze kinderen zouden kunnen bijbrengen dat niemand "gek" of "raar" is en ze juist leren te genieten van wat de ander kan toevoegen dan zou de wereld er toch anders uitzien (denk ik, hoop ik).

In mijn praktijk van sChOOLCAFE kom is ook tegen dat kinderen al zo beschadigd zijn omdat ze gepest of gediscrimineerd worden en soms alleen maar omdat ze een "foute" bril hebben of omdat ze slimmer zijn dan de andere kinderen. Waarom? Het kan best leuk zijn om eens met zo iemand te praten of kennis te maken en dan blijkt dat je meer gemeen hebt dan dat je verschilt en zou het zomaar je beste vriend kunnen worden.
Dat maken we toch ook mee op vakantie, je denkt: die gekke Fransen maar allengs kom je in gesprek en blijkt die Fransman hetzelfde werk te doen als jij of heeft hij dezelfde hobby en heb je zomaar de leukste gesprekken. Waarom trekken we dat niet door in ons dagelijkse leven?
Op facebook kwam ik onderstaande tekst tegen en die wil ik graag bij het begin van het schooljaar delen.

Foto

Als we dit aan onze kinderen kunnen doorgeven en onszelf er ook naar gedragen dan maken we de wereld misschien een beetje beter....

maandag 12 augustus 2013

Weer beginnen

Na een heerlijke vakantie in de Provence aan de voet van de Mont Ventoux is het altijd weer moeilijk om het ritme te hervinden. Waar moet je beginnen? Wie moet je bellen? Is iedereen al terug of stoor je mensen die nog volop vakantie hebben? Allemaal afwegingen die ik vandaag maak en waar ik me door laat afleiden.
FotoIn de vakantie heb ik lekker geluierd samen met mijn vriendin en mijn man en we hebben veel boeken gelezen waarvan twee me erg bij zijn gebleven: De gevangene van de Hemel van Ruiz Zafon en een heel ander genre: Kristal der dromen van Barbara Wood. 
Dit laatste boek gaat over een kristal dat gevormd werd bij een kosmische botsing bij het ontstaan van de aarde en dat miljoenen jaren later gevonden wordt door een Neanterthalermeisje. Het kristal maakt een reis om de aarde en iedere bezitster/bezitter ziet er iets anders in. In ieder geval gelooft ieder op zijn manier dat het kristal behulpzaam is bij de manier waarop men wil leven. of het nu zorgt voor zelfvertrouwen, geloof of liefde. Ieder krijgt wat hem of haar toekomt. Wat zij echter zelf niet zien maar wat wel uit het verhaal blijkt is dat het eigenlijk hun eigen kracht is die hen verder helpt, het kristal is daar alleen maar ondersteunend bij en na verloop van tijd is het niet meer nodig.
Zo stel ik me ook de functie van sChOOLCAFE voor. De kinderen/jongeren/ouders en leraren komen met hun vragen en problemen naar me toe. Ik help hen deze vragen en problemen onder ogen te zien en samen gaan we op zoek naar oplossingen waarbij we uitgaan van de eigen kracht van de vraagsteller. Uiteindelijk zal dan blijken dat ik niet meer nodig ben en men zelf vooruit kan. In ieder mens en in ieder kind steekt iets unieks, iets dat nog moet groeien en bloeien en dat de juiste prikkel nodig heeft om te ontstaan. Dit kan een blauwe kristal zijn maar dit kan ook een geborgen plek zijn waar men kijkt naar de eigenheid van iedereen en van daaruit wil werken aan de persoonlijkheid en de vooruitgang van kind, jongere, ouder of leraar. 

Toen ik mijn baan bij de Open Universiteit moest verlaten was ik zelf erg verdrietig daarover. Ik wist niet wat ik moest. Tijdens een van de begeleidingssessies die aangeboden werden door de OU moesten we een talentenboom samenstellen aan de hand van talentenkaartjes. Wat er uit kwam was verrassend maar eigenlijk ook weer niet. Ik had hem natuurlijk toch zelf gelegd. Er hoorde ook een soort spel bij: Het Talentenspel en dit werd georganiseerd door Jose Otten en Paula Aussems.
Uitkomst hiervan voor mij was dat ik op zoek was naar de hogepriesteres in mij. Als alle talenten aan bod komen dan kun je je hoogste zelf verwezenlijken (zie Aristoteles e.a.). 
Ik interpreteer de hogepriesteres als een soort wijze vrouw die anderen kan onderwijzen en die haar kennis wil delen met anderen. Dat is in ieder geval mijn doel met sChOOLCAFE en CC-Onderwijs  Misschien blijkt die talentenboom uiteindelijk wel mijn persoonlijke blauwe kristal te zijn en heb ik hem straks niet meer nodig voor het verwezenlijken van mijn dromen. 

Misschien een wat zweverigere blog dan jullie van me gewend zijn maar ja. ik ben dan ook net pas terug van vakantie in een prachtige inspirerende en oeroude omgeving...